Wygląd paznokci a zdrowie. Co mówią paznokcie o chorobach?

Paznokcie mogą być nie tylko ozdobą dłoni, ale też powodem do zmartwień. Ludzki organizm to zespół naczyń połączonych — kiedy coś się w nim psuje, widać to nie tylko po stanie wybranej części ciała, ale też wielu innych. Bywa, że to właśnie dzięki specyficznym objawom widocznym w oczach lub na paznokciach udaje się zdiagnozować problemy leżącą dużo głębiej. Paznokcie rąk i stóp są bardzo wrażliwe na pracę organizmu. Jeżeli będziesz uważnie śledzić ich wygląd, przekonasz się, jak wiele potrafią powiedzieć o ludzkiej kondycji. Co można wyczytać z płytki paznokciowej?

Przyczyny zmian płytki paznokciowej

Zmiany na paznokciach możemy podzielić na dwa typy — pierwotne (takie, które swoje źródło mają w samych paznokciach) i wtórne (takie, które występują wraz z innymi chorobami i są tylko objawem towarzyszącym innym schorzeniom). Z tego powodu istnieje bardzo dużo przyczyn zmian wyglądu płytki paznokciowej. Do najczęstszych zalicza się jednak:

• wady wrodzone,
• uszkodzenia mechaniczne,
• nieprawidłową higienę,
• czynniki grzybicze, bakteryjne lub pasożytnicze,
• choroby skóry,
• choroby ogólnoustrojowe,
• niedobory witamin i minerałów.

Dziwny kształt płytki paznokcia

Zdrowe paznokcie powinny być mocne, gładkie, lekko zaróżowione i bez żadnego rodzaju przebarwień. Zdarza się jednak, że już od urodzenia obserwujemy, że akurat nasza płytka paznokci nieco różni się od tej rówieśników. Czy to zawsze powód do zmartwień? Czy można coś na to zaradzić? Przyjrzyjmy się bliżej niespecyficznym kształtom paznokci oraz przyczynom ich występowania.

Paznokcie łyżeczkowate (koilonychia)

Tego typu paznokcie posiadają zmienioną budowę anatomiczną. Swoją nazwę zawdzięczają specyficznemu kształtowi kojarzącemu się z łyżeczką — wolny brzeg paznokcia nieco się unosi, natomiast jego centralna część zagłębia się ku dołowi. Paznokcie łyżeczkowate cechuje kruchość i łamliwość. Niekiedy z podobnym kształtem płytki można spotkać się już od urodzenia, bywa jednak, że pojawiają się wtórnie jako efekt chorób przewodu pokarmowego, niedoboru żelaza, niedokrwistości.

Paznokcie szponowate

W przypadku paznokci szponowatych dochodzi do pogrubienia, wydłużenia i wyraźnego zagięcia (na kształt szponu) płytki. Dodatkowo jej kolor zmienia się na szary lub żółty. Powodem podobnego kształtu paznokcia są najczęściej urazy i długotrwały ucisk na paznokieć (często przez niewłaściwe obuwie). Przyczyną może być jednak również zaburzenie krążenia obwodowego.

Paznokcie rurkowate (wkręcające)

Paznokcie rurkowate poznać można po charakterystycznym okrągłym kształcie i wrastaniu bocznych krawędzi. Są twarde i trudne do skrócenia, a ich wrzynanie się w tkankę miękką powoduje ból. Najczęściej prowadzi do nich noszenie źle dobranych butów (zbyt ciasnych lub o nieodpowiednim kształcie), przycinanie bocznych krawędzi płytki paznokcia, naturalny proces starzenia się oraz wrodzone deformacje stóp (np. haluksy).

Paznokcie zegarkowe

Dla paznokci zegarkowych charakterystyczne jest pogrubienie końców palców oraz zaokrąglenie i uwypuklenie płytki. Paznokcie o takim wyglądzie pojawiają się u osób borykających się z chronicznym niedotlenieniem i ciężkimi chorobami płuc, stanami zapalnymi jelit, dysfunkcyjną wątrobą, nowotworami, dolegliwościami ze strony układu hormonalnego lub problemami wielonarządowymi. Paznokcie zegarkowe mogą być też zmianą wrodzoną.

Strukturalne zmiany na paznokciach

Płytka paznokcia może budzić nasze zaniepokojenie nie tylko w przypadku zmiany kształtu. Częściej, zanim dojdzie do deformacji w obrębie formy paznokcia, zaobserwować można zmiany strukturalne. Na jakie choroby mogą wskazywać poszczególne symptomy widoczne na powierzchni płytki?

Pionowe bruzdy

Jeżeli paznokieć cechują pionowe bruzdy to… w większości przypadków nie ma się, czego obawiać. Tego typu zmiany spotkać można u większości osób starszych, ponieważ wynikają z naturalnego procesu starzenia się organizmu. W pewnym sensie można je uznać za zmarszczki płytki paznokcia. Jeżeli jednak występują u osób młodych, to pionowe bruzdy mogą sugerować problemy ze strony układu krążenia krwi, hormonalnego lub chorowanie na łuszczycę. By przywrócić paznokciom zdrowy wygląd, należy zadbać o ich nawodnienie. W tym celu przydadzą się wcierki z olejku migdałowego i zdrowa dieta.

Bruzdy poprzeczne (paznokieć z liniami Beau)

Linie Beau to poziome, wklęsłe linie w strukturze płytki paznokciowej. Przyczyną ich powstawania jest blokada wzrostu płytki i uszkodzenie korzenia paznokcia. Objaw ten może towarzyszyć chorobom nerek, zaburzeniom pracy wątroby, nowotworom, dolegliwościom ze strony układu pokarmowego, intensywnym przeżyciom psychicznym (także porodowi). Najczęściej bruzdy poprzeczne pojawiają się po przebyciu danej choroby.

Szorstkość paznokci

Jeżeli paznokieć jest nieprzyjemny i szorstki w dotyku to najczęściej oznacza to, że organizm zmaga się z jakąś chorobą dermatologiczną. Bywa, że szorstkość paznokci pojawia się także w przypadku amyloidozy (patologicznego gromadzenia białka) oraz niedoboru immunoglobuliny typu A (IgA), która bierze udział w odpowiedzi odpornościowej organizmu.

Onycholiza

Onycholiza to oddzielenie się płytki paznokcia od skóry. Pod paznokieć dostaje się powietrze i płytka miejscowo zaczyna odstawać. Istnieje wiele przyczyn tego zjawiska — od infekcji o różnym podłożu (bakteryjnym, grzybiczym), przez kontakt z substancjami toksycznymi lub stosowanie niektórych antybiotyków, aż po zaburzenia pracy tarczycy, łuszczycę, anemię, cukrzycę. Pierwszym krokiem, który należy podjąć w celu zażegnania problemu, jest maksymalne skrócenie paznokci i dbanie o higienę.

Rozdwajanie się paznokci

Rozdwajające się paznokcie i ich łamliwość to jedne z najczęściej występujących dolegliwości w obrębie płytki paznokcia. Nie musi ono świadczyć o zaburzeniach zdrowia (np. brakom witamin z grupy B), czy przebiegu chorób, ale może również towarzyszyć niewłaściwej pielęgnacji paznokci lub ich urazom mechanicznym (np. niewłaściwemu usuwaniu tipsów). Dość powszechną przyczyną rozdwajania się paznokci są zaburzenia pracy tarczycy.

Zmieniony kolor płytki paznokciowej

Kolor paznokci to pierwsza rzecz, która rzuca się w ich kontekście w oczy i często pierwsza zmiana, którą daje się zaobserwować w ogóle. Chociaż nie zawsze spowodowana jest zaburzeniami zdrowia (nierzadko płytka zabarwia się od kontaktu z barwnikiem — np. skórką pomarańczy lub przy niezabezpieczeniu paznokcia bazą pod kolorowy lakier), to może również świadczyć o różnorodnych chorobach toczących się w organizmie. Jakie zmiany koloru powinny Cię martwić?

Białe przebarwienia na paznokciach

Biel na paznokciach może pojawiać się w różnych formach — obejmować całą płytkę, odznaczać się prążkami lub kropkami. Niepokoić powinna nas przede wszystkim całkiem biała płytka, ponieważ towarzyszy m.in. niewydolności serca oraz chorobom nowotworowym. Jej przyczyną mogą być także niedobory wapnia lub białka. Miejscowe zmiany koloru płytki na biały są najczęściej spowodowane miejscowym urazem.

Żółte przebarwienia na paznokciach

Jeżeli problem żółtych paznokci nie jest efektem np. niezabezpieczenia płytki przed pomalowaniem jej czerwonym lakierem, może świadczyć o zapaleniu wątroby typu A lub B, grzybicy lub łuszczycy. Na żółto paznokcie zabarwiają się też w konsekwencji długiego przyjmowania niektórych leków (np. beta-karotenu) oraz wieloletniego palenia papierosów (wtedy zmiana dotyka zwykle jedynie palca wskazującego i środkowego).

Brązowe przebarwienia na paznokciach

Pojedynczy brązowy paznokieć może świadczyć o przejściu urazu mechanicznego. Jeżeli jednak problem dotyka wszystkich palców dłoni, możemy mieć do czynienia z efektem ubocznym leków (np. roztworu z nadmanganianem potasu), zaburzeniami pracy tarczycy, niedożywieniem lub anoreksją. Brązowy kolor mogą mieć też paznokcie palaczy (jak zostało wcześniej wspomniane — zazwyczaj dzieje się to wyłącznie w obrębie palca wskazującego i środkowego).

Zielone przebarwienia na paznokciach

Zielony kolor płytki świadczy zwykle o zakażeniu bakteryjnym lub grzybiczym. Pod paznokciem może gromadzić się np. ropa, dająca podobny odcień, ale możliwe są też zmiany kolorystyczne w obrębie samej płytki. Wszystko zależy od tego, jaka bakteria lub grzyb spowodowały zapalenie.

Szaroniebieskie przebarwienia na paznokciach

Przyczyny szaroniebieskiego zabarwienia paznokci to najczęściej zatrucia, skutki uboczne leków, zaburzenia krążenia obwodowego (np. choroba Raynauda, której objaw to także odbarwienie miejscowe skóry dłoni).

Czarne przebarwienia na paznokciach

Czarną płytkę paznokcia, a właściwie zaciemnienie pod nią, można zauważyć w przypadku urazu. Pod paznokciem robi się krwiak, który z czasem przybiera czarną barwę. Niestety, czasami czarne przebarwienie pojawia się też przy chorobach rakowych, zwłaszcza czerniaku złośliwym.

Jak zadbać o zdrowie i wygląd paznokci?

Zabarwienie, kształt i ogólny stan paznokci mogą zależeć od wielu rzeczy. Pogorszenie ich stanu potrafi powodować niedobór witamin (najczęściej z grupy B), mikroelementów (np. żelaza), urazy, czy różnego rodzaju zakażenia (grzybica, infekcje bakteryjne). Zmian płytki należy się też spodziewać w przypadku wielu schorzeń — zarówno genetycznych i występujących od urodzenia, jak i nabytych o ostrym przebiegu. Zawsze więc, gdy martwi Cię stan Twoich paznokci, powinnaś skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu w celu wykluczenia poważnej choroby. Co możesz jednak robić, by Twoje paznokcie były okazem zdrowia?

• Dbaj o właściwą dietę, która będzie bogata w witaminy i mikro- oraz makroelementy.
• Podczas porządków nakładaj na ręce rękawice, które uchronią Cię przed problemami wynikającymi z kontaktu paznokci z toksycznymi substancjami.
• Pamiętaj o regularnym nawilżaniu dłoni odpowiednimi kremami.
• Pod lakier zawsze nakładaj ochronną bazę.
• Paznokcie przycinaj zdezynfekowanymi cążkami lub nożyczkami.
• Nie obcinaj paznokci zbyt głęboko ani zbyt krótko.
• Regularnie myj dłonie.